NİSAN BİR
Harun YİĞİT
Nisan, (Süryanice bir sözcük) Yılın dördüncü ayı. Nisan ayına özgü birçok benzetmeler vardır ama bunlardan sadece birini burada sizlerle paylaşacağız.
Nisan Bir; nedir ne zaman ve nasıl ortaya çıktı? Buna geçmeden kısaca Nisan ayından diğer 'Nisan' ile özdeşleşmiş diğer konulara da kısaca göz atalım.
Nisan Yağmurları: Nisan aylarında sık aralık, kısa süreli sağanak yağmurdur.
Nisan Yağmuru Ed.: Divan Edebiyatında bolluğu, bereketi, devlet büyüklerinin ellerinin açıklığını, iyilikseverliğini simgeler.
Nisan Suyu: Nisan ayında yağan ilk yağmurun suyu.
Nisan Folk.: Nisan Yağmuru, Anadolu Halk Bilimin'nde bereketi sımgeler.
Bu günkü asıl konumuz ''Nisan Balığı'' nedir ve ne zaman kimler tarafından ortaya çıktı.?
Nisan Balığı: Nisanın ilk günü geleneksel olarak yapılan hoş şakalar, aldatmacalar. Nisan ayında güneş balık burcundan çıktığı için de bu şakalara ''Nisan Balığı' adı verilmiştir.
Nisan balığı şakası ya da bir diğer adıyla Bir nisan şakasının asıl kaynağına bakalım şimdi de.
Kökeninin Fransa'ya dayandığı iddia edilir. Daha önce Romalılardan Hintlilere kadar birçok topluluk yılbaşını 1 Nisan'da kutluyorlarmış. Bir varsayıma göre 1564 yılında Fransa Kralı IX Charles, Bir başka varsayıma göre 1586 tarihlerinde papa Gregory'nin yeni yıl başlangıcını 1 Ocak'a almasıyla 'Gregoryan' takvimine geçilmiş. Yıl başlangıcını ocak ayının birinci gününe aldı. Daha önce avrupa da yaygın olan yıl başlangıcı Mart 25 idi. O zamanki iletişim şartlarında IX Charles'in bu kararı fazla yayılamadı. Duyanlar ise protesto amacıyla eski adetlerine devam ettiler. 1 Nisan'da partiler düzenlediler. Diğerleri ise onları nisan aptalları olarak nitelendirdiler. 1 Nisan'a bütün aptalların günü adını verdiler. Bu günde diğerlerine sürpriz hediyeler verdiler, yapılmayacak partilere davet ettiler, gerçek olmayan haberler ürettiler. Yıllar sonra ocak ayının yılın ilk ayı olmasına alışılınca, Fransızlar 1 Nisan gününü kendi kültürlerinin parçası görerek devam ettirdiler. Oradan da bütün dünyaya yayıldı.
Yukarıda okuduklarınız Nisan balığı bir diğer adıyla Bir Nisan şakası aslında yalan değil. Tarih ve isim yanlışlıkları ve bir de kral mı papa mı karıştırılmış. Yukarıdaki olaylardan yola çıkarak yaptığım bir araştırmada ulaştığım sonuç...
1572 ile 1585 Yılları arasında papalık yapan Gregorius XIII, Takvim reformunu ise 1582 yılında gerçekleştirdi.
Bugünkü Gregorius takvimi 365.242.5 günlük dönencel yılın yaklaşık değeri üstüne kurulmuştur. İlke olarak yıllar 365 gündür. Bununla birlikte, 4 yılda bir yıla bir gün eklenir (29 Şubat). Bu dönence yılın 365.25 günlük değerine denk düşer ve Bin yılda yedi buçuk günlük bir fark doğurur. Gerçeğe daha çok yaklaşmak için 400 yılda bir üç artık yıl atılır. Buna göre yalnız 400'ün katları olan 1600, 2000 ve 2400 yılları artık yıl olarak kabul edilir.
Roma da 4 ekim 1582 perşembe gününü doğrudan 15 ekim cuma gününe bağlama kararı alındı. Hafta ve günlerin sırası değişmedi.
Gregorius takvimi Fransa da 1582 yılında kabul edilerek 9 Aralık 1582 den hemen 20 aralığa geçildi. 1752 de Büyük Britanya, 1918 Rusya, 1923 Yunanistan ve 1926 da Türkiye Gregorius takvimi ne geçti.
Nisan bir şakasının ise yukarıda isim ve tarihler yanlış olsa da Fransa da başladığı ağırlık kazanmaktadır.
Harun Yiğit
------------
1 Nisan şakası için 20 ay hapis yatacak
25/07/2006 (537 kişi okudu)
RADİKAL - ANKARA/İSTANBUL - Bomba şakası, gerçek bomba atmaktan pahalıya patladı. İstanbul'da 'Üzerimde bomba var' diyerek 1 Nisan şakası yapan kişiye 20 ay hapis cezası verildi. Şemdinli sanığı iki astsubaya ise 'bomba atma' suçundan ceza verilmemişti.
Kadıköy-Beşiktaş seferini yapan vapurda, "Üzerimde bomba var" diyerek 1 Nisan şakası yapan Murat Alas, bir yıl sekiz ay hapse çarptırıldı. 2 Nisan 2006 tarihinde tutuklanan 23 yaşındaki Alas, savunmasında "Aklıma nereden geldi bilmiyorum. Keşke yapmasaydım. Yolculara 'üzerimde bomba var, pimi çeker patlatırım' dedim. Elimde, bir şey yoktu. Daha sonra da 'Bu da size 1 Nisan şakası olsun' dedim. Gülenler oldu. Sadece bir bayan ağladı'' demişti. Seyyar satıcılık ve müzisyenlikle geçinen Alas'ı önce iki yıl hapse çarptıran 8. Asliye Ceza Mahkemesi, sanığın suçunu ikrar etmesi nedeniyle cezasını bir yıl sekiz aya indirdi.
Radikal Gazetesi 25 Temmuz 2006
|
